ogród

Zioła, oprócz tego, że rosną dziko, na łąkach, polanach, nad wodami i w górach, można również hodować samemu. Możemy z powodzeniem zasadzić je w ogrodzie lub w doniczkach na balkonie lub parapecie. Wiele ziół ma bardzo atrakcyjny wygląd, dzięki czemu dodatkowo udekorują nasz ogród. Zasady uprawy są bardzo podobne do obowiązujących przy innych roślinach ogrodniczych.

Na przykład te, które hodujemy dla nasion uprawiamy jak zboże, te, z których zbieramy liście lub ziele podobnie jak warzywa, a te, które uprawiamy dla korzeni lub bulw jak ziemniaki. Musimy jedynie zwrócić uwagę na warunki uprawy charakterystyczne dla danej rośliny oraz na sposoby i termin zbioru. Od tego zależy czy nasze zioła będą miały odpowiednią zawartość działających leczniczo składników.

Gleba:

Wszystkie rośliny lecznicze wymagają żyznej, ciepłej i przepuszczalnej gleby o dużej zawartości próchnicy. Glebę trzeba odpowiednio przygotować. Musi być odchwaszczona i dobrze przekopana. Jeżeli jest to gleba piaszczysta i uboga w próchnicę to trzeba ją nawozić (nie wolno stosować gnojówki, ponieważ ma zły wpływ na powstawanie substancji czynnych, a także zwiększa podatność na choroby).

Miejsce:

Większość z ziół rośnie dobrze jedynie w miejscach dobrze nasłonecznionych, a także osłoniętych od wiatrów.

Nawadnianie:

Zioła bardzo często cierpią na brak wody, szczególnie w czasie długotrwałych upałów. Bardzo ważne jest regularne nawadnianie ziół, głównie tych, które rosną w lekkiej i przepuszczalnej glebie.

Rozmnażanie:

Zioła rozmnaża się za pomocą siewu lub sadzonek. Sadzonki mogą być zielone, zdrewniałe, otrzymane przez podział rozłogów nadziemnych lub podziemnych, a także przez podział starych krzaków.

Siew wprost do gruntu przeprowadza się w trzech terminach: wiosenny (od połowy marca do połowy maja), letni (w lipcu i sierpniu), jesienny (od listopada do początku grudnia). Niektóre rośliny najpierw wysiewa się do skrzynek, a dopiero później do gruntu. Nasiona miesza się z 20-30 krotną ilością lekko wilgotnego piasku lub wilgotnych trocin.
Podział karp korzeniowych wykonuje się wczesną wiosną. Młode, 2-3 letnie wykopane rośliny rozrywa się i natychmiast wsadza do gruntu. Uprzednio należy uciąć zbyt długie korzenie i pęd nadziemny do wysokości około 10-15cm.
Rozmnażanie z części podziemnych, np. kłączy czy bulw polega na cięciu podziemnych rozłogów nożem na kawałki zawierające 2-4 węzłów. Po ukorzenieniu sadzonki przesadza się do gruntu. Rośliny mające kłącza wykopuje się w całości, oddziela młode kłącza, przycina i wysadza na stałe miejsce.
Rozsadzanie z sadzonek zielnych polega na ścinaniu zdrowych pędów i cięciu (tuż pod nasadą liści) ich na kawałki tak, aby każdy z nich miał 2-4 par liści. Sadzonki wsadzamy do skrzynek z ziemią, przykrytą kilkucentymetrową warstwą piasku. Ziemia powinna być wilgotna, a skrzynki trzymamy w ciepłym miejscu. Dobrze jest je osłonić, np. samodzielnie przygotowanym namiotem foliowym. Dzięki temu roślina będzie miała stale wilgotne powietrze. Ukorzenione sadzonki przesadzamy do stałego miejsca w ogrodzie.
Rozmnażanie przez odkłady – po ukorzenieniu młodych pędów odcinamy je od rośliny macierzystej i przesadzamy.

Każda roślina ma swoje wymagania co do rozmnażania i hodowli. Nie każdy sposób będzie dobry dla konkretnego zioła. Szczegółowe informacje o uprawie podane są przy opisach poszczególnych ziół.

Pielęgnacja:

Zioła można spokojnie przesadzać i przycinać. Uschnięte części roślin obcinamy na wiosnę, kiedy zaczynają rosnąć pędy. Zioła wieloletnie, rosnące w ogrodzie, musimy zimą ochronić przed mrozem (najprościej je przykryć). Zioła pochodzące z ciepłych krajów, wrażliwe na niskie temperatury najlepiej wykopać, przesadzić do doniczki i przenieść na zimę do domu. Najlepiej przechowywać je w jasnym miejscu, gdzie temperatura nie spada poniżej 0 stopni. Idealnie do tego nadaje się ogród zimowy.

UWAGA: zimą zioła są w stanie spoczynku, nie należy ich wtedy nawozić, a podlewać oszczędnie.

Nawożenie:

Jeżeli gleba, w której sadzimy nasze zioła, jest bogata w minerały to nie musimy jej nawozić. Jedynie gleby ubogie w składniki odżywcze tego potrzebują. Zazwyczaj do nawożenia gleby wystarczy zwykły kompost. Bardzo dobrze działają również nawozy organiczne. Należy uważać z nawozami azotowymi, ponieważ ich przedawkowanie spowoduje, że zioła będą gorszej jakości.

Kompost ziołowy:

W ogrodzie ziołowym powinniśmy mieć specjalną beczkę lub inny pojemnik z wodą, do którego wrzucamy odpady z ziół. Do nawożenia świetnie nadają się zioła takie jak: pokrzywa, skrzyp polny, żywokost, wrotycz pospolity i bylica piołun. Równie dobrze mogą sprawdzić się: hyzop lekarski, majeranek, mięta i rumianek.

Przygotowanie gnojówki ziołowej:

Najpierw należy przygotować wyciąg ziołowy (tutaj), który, przy ciepłej pogodzie zaczyna fermentować. Po około 2 tygodniach (w zależności od temperatury, może trwać nawet do 5 tygodni) proces fermentacji się kończy. Otrzymujemy w ten sposób płynny, naturalny nawóz. Gnojówkę trzeba dokładnie wymieszać. Przed użyciem rozcieńczamy z wodą w stosunku 1:10.

Ochrona przed szkodnikami i chorobami:

Zioła są roślinami odpornymi na działanie szkodliwych czynników. Nie zaleca się stosowania środków chemicznych do ochrony ziół. Ewentualnie w przypadku masowego ataku szkodników można wykorzystać dostępne preparaty ochronne, jednak takie, które nie są szkodliwe dla ludzi i zwierząt. Najlepiej jednak wykorzystywać mechaniczne środki ochronne, jak np. żółte tabliczki z klejem na mszyce, siatki ochronne, ręczne wybieranie ślimaków czy gąsienic lub zostawienie pułapek na szkodniki (można rozłożyć pojemniki z piwem, do którego lgną ślimaki).

Naturalne środki ochronne:

Grzyby chorobotwórcze – oprysk z naparu ze skrzypu polnego
Mszyce - papka z pokrzywy
Pchełki ziemne – napar z bylicy piołunu

Aby wzmocnić odporność roślin można stosować napary ze świeżych lub suszonych ziół, wyciągi wodne, papki i ziołowe gnojówki. Nadają się do tego m.in. żywokost, rumianek, mniszek, skrzyp, bylica piołun.

Ziołowy napar ochronny:

Świeże lub suszone zioła zalewamy wrzątkiem, a po odcedzeniu i ostudzeniu pryskamy rośliny. Fusy raz jeszcze zalewamy ciepłą wodą i po kilku godzinach podlewamy nasze rośliny.

Wyciąg ziołowy:

Około 1kg ziół (pokrzywy, żywokostu itp.) pociętych na kawałki, zalewamy 10 litrami zimnej wody (może być deszczówka). Po 12-24h możemy zastosować wyciąg do opryskania roślin.

Wywary z ziół stosujemy do walki z różnymi szkodnikami czy chorobami roślin.

Zioła (świeże lub suszone) moczymy przez 24h w wodzie, a następnie gotujemy przez 20 min na małym ogniu, pod przykryciem. Następnie studzimy, odcedzamy i opryskujemy zaatakowane rośliny.

Uprawa ziół w ogrodzie